Ik zie het echt iedereen doen. Betalen met je smartphone. Het instellen staat op mijn to-do lijst. Al drie jaar lang.

Zo’n procedure starten, en er heelhuids doorheen komen. Ik vind dat gedoe.

Wat ga ik tegenkomen? Behoud ik de regie?

Meestal niet.

Ik krijg prompt, na prompt, na prompt. Niet eenduidige opdrachten, waar ik geregeld over struikel.

Het voelt als hordelopen. Maar dan in mijn hoofd 

Dus stel ik het uit.

De to-do komt vanzelf een keer op zijn pootjes terecht. Die ervaring heb ik inmiddels ook.

Woensdagochtend 6 november. Tijd voor een rondje atletiek

Ik loop fris gedoucht naar de slaapkamer, plof op mijn bed en trek een sok aan. O, ik moet nog een factuur betalen, schiet me te binnen. Meteen even doen. 

Ik log in op mijn bankieren app. ‘Update required’, vertelt mijn scherm.

‘I hate updates’, protesteer ik terug. Zeker wanneer dat nù móet. Ongevraagd. Op het verkeerde moment.

Ik zucht. Knorrig download ik de update.

Heb ik nu moeite met schakelen?

‘Wilt u meteen Apple pay instellen?’

Hm, frons ik, moet dat nu? Het staat wél op mijn to-do lijst. Nou vooruit. Spijkerbroek, shirt en sok heb ik al aan. Mocht ik struikelen, zit Jeroen een deur verderop. Mijn EHBO-er, Eerste Hulp Bij Onduidelijkheid. Hij betaalt allang met zijn iPhone. Ik kan dit. Komt goed.

‘Toe maar’, zeg ik tegen mijn kersverse update. ‘Ga je gang.’

‘Welke betaalpas wil je in je Wallet? Deze of deze?’

Ik zie vier cijfers, maar geen rekeningnummers.

‘Euh, kun je iets preciezer zijn?’

Geen toelichting. Horde één. Jakkes.

Ik zoek mijn portemonnee en haal mijn privé en zakelijke betaalpas tevoorschijn. Ah, ik zie het. Het zijn kaartnummers.

‘Nou, ik wil ze allebei in mijn Wallet. Kan dat?’

Ik kan er maar één selecteren. Horde twee. Beteuterd kies ik mijn privépas.

‘Koppeling mislukt. Neem contact op met uw bank.’

‘Hûh? Ja zeg, dat is niet de afspraak. Wie, waar en hoe dan?’

Horde drie. Ik heb wel wat beters te doen, grom ik in gedachten. Die andere sok aantrekken bijvoorbeeld. 

Mijn EHBO-er vergeet ik. Net als de factuur.

Geïrriteerd kleed ik me verder aan. 

Ben ik nou heel inflexibel?

Mijn brein pruttelt door. Waar zit die Wallet eigenlijk op mijn mobiel? 

Ik pak mijn iPhone weer op. Ik heb die app natuurlijk zomaar gekregen bij een iOS update. En recalcitrant gedeletet.

Het icoontje is foetsie. Wat nu?

Horde vier.

De Appbibliotheek! Ik type Wallet in de zoekbalk. Voorzichtig klik ik er op.

‘Voeg creditcards, betaalkaarten of klantenkaarten toe. Kies je rekening. Voeg kaart toe.’

‘Ok. Check. Done.’ 

Dit gaat te vlot. 

Waar zijn de hordes? Waar ben ik nu?  

‘Apple pay gebruiken. Druk tweemaal op de zijknop. Authentiseer met Face ID. En houd je apparaat bij een lezer.’

Dé zijknop? Ik bestudeer mijn iPhone en vind er drie. Face ID wil ik niet gebruiken. En wat een lezer is? Geen idee.

Ik weet niet wat ik nu moet doen

Horde vijf, zes en zeven. Welke gladiool heeft deze instructies verzonnen?

Is dit nou de autistische nood aan duidelijkheid?

Nee. Zo ervaar ik dat niet. 

Weet je hoe ik denk dat het zit?

Kijk. Schakelen. Flexibel moeten zijn. Onduidelijkheid. Ja, het roept onrust op. Maar alleen als het mijn gevoel van autonomie* aantast.

Het ligt echt net even anders

Ik wil niet dat iets of iemand voor mij denkt of beslist. Ik wil kúnnen kiezen. En zelf kiezen. Passend bij mij. Punt. Dat is niet autistisch, maar menselijk.

Ieder mens heeft behoefte aan autonomie

Het vergroot de kans op voorspelbaarheid. Álle breinen vinden dat fijn. Het is hoe ze opereren. Anticiperend. Predictive coding**, noemen ze dat.

Alles wat je autonomie frustreert, brengt stress met zich mee. Je brein kan niet goed voorspellen. Uit voorzorg maakt het meer energie vrij. Of juist niet. Je voelt dan onplezierige sensaties in je lijf. 

En aanhoudende frustratie? Gooit roet in je systeem. Er ontstaan grotere problemen.

Autonome keuzes gaan moeitelozer

Ze passen bij je drijfveren en ervaringen. De voorspelling is beter. Je gevoel en zelfregulatie knappen er van op. Het motiveert en doet goed.

Hoeveel autonomie je nodigt heb, verschilt per persoon. Per brein.

Voor ons autisten is die behoefte groter. Verfijnder

Omdat het aOS, autistic Operating System, nauwkeuriger werkt. Ons brein is preciezer. Het staat scherper afgesteld.

We hebben óók in de kleinere dingen een gevoel van autonomie nodig. Dat zorgt voor zekerheid in ons systeem. 

Hoe vervul je die grotere behoefte?

Met wat extra verwerkingstijd. Of meer datapunten

Bijvoorbeeld. Welke betaalpas wil je als eerste in je Wallet?  

Neem geen genoegen met de wie, wat, waar, wanneer en hoe. Dat is als bowlen met bumpers in de goot. Je scoort misschien rust. Maar bouwt niet aan skills. 

Vraag liever naar het waarom der dingen. In de vorm van logica

Hoe klopt het? Eerlijk. Feitelijk. Die helderheid verhoogt voorspelbaarheid. En het gevoel van kunnen kiezen. Juist ook voor een volgende keer. Dat geeft groei. Een aOS update.

Een autist behoeft meer autonomie. Een fijner narratief voor je zelfbeeld, toch?

Ook met mijn Apple Pay komt het goed. Na een paar minuten begint me iets te dagen. De frustratie zakt.

We zijn in Bourbon-Lancy. Jeroen staat bij de kassa van de Aldi. Hij pakt zijn iPhone. Klikt met zijn duim twee keer op de rechterzijknop. Brengt het scherm naar zijn gezicht. Dan bij de lezer van een betaalautomaat. Pling! Betaling gelukt. Aha! 

Na zeven hordes op rij eindelijk helderheid. Als ik nu op Ga Door klik, komt alles goed. Ik kan Apple pay gebruiken. Tevreden, wijzer en aangekleed, vink ik ‘m van mijn to-do lijst af.

Gefinished.

* Autonomie. (Betreft vrijwilligheid, zelfsturing en jezelf kunnen zijn.) Een van de drie psychologische basisbehoeften binnen de zelfbeschikkingstheorie of zelfdeterminatietheorie (ZDT) ontwikkeld door Edward Deci en Richard M. Ryan. Een macrotheorie over de menselijke motivatie.
** Predictive coding. Informatieve video:  How your brain creates reality | Lisa Feldman Barrett